یک آموزگار بازنشسته ۶۸ ساله در دمشق در توضیح این که چرا از ماسک صورت، مواد ضدعفونی‌کننده یا دارو استفاده نمی‌کند می‌گوید: «اگر ماسک یا دارو نخرم، یا می‌میرم یا زنده می‌مانمِ اما اگر برای خانواده‌ام نان نخرم، همه ما از گرسنگی خواهیم مرد. ما روزانه به دو بسته نان نیازمندیم که بهای آن دست کم ۶۰۰ پوند سوری (۲۴ سنت آمریکا) است، اما ماسک صورت برایمان ۱۰۰۰ پوند سوری (۴۰ سنت) خرج برمی‌دارد. گزینه میان نان و ماسک است.»  

میلیون‌ها سوری باید میان غذا و اقدامات احتیاطی علیه ویروس کرونا که به گفته شاهدان محلی میزان گسترش آن بسیار بیشتر از اعتراف دولت است، یکی را انتخاب کنند.  

محرومیت و فقر از ۱۷‌ ژوئن که دولت آمریکا تحت مصوبه «لایحه سزار» برای حفاظت از غیرنظامیان، سوریه را مورد تحریم‌های فراگیر قرار داد، عمیق‌تر شده است. این لایحه که دونالد ترامپ آن را اواخرسال گذشته امضاء و قانونی کرد به اسم فردی است که قتل هزاران سوری را توسط دولت بشار اسد ثبت کرده (مقامات سوری این اتهام را تکذیب می‌کنند) و قرار است هدف آن جلوگیری از سرکوب‌های بیشتر باشد. 

در عمل اما لایحه سزار تاثیر چندانی در تضعیف بشار اسد و حکومتش نداشته، و یک محاصره اقتصادی ویرانگر بر کل کشوری تحمیل کرده که جمعیت غیرنظامی آن پیش از این هم به خاطر نُه سال جنگ و تحریم‌های اقتصادی به زانو درآمده بودند. اکنون آن هشت نفر از ده نفر شهروند سوری که به گفته سازمان ملل زیر خط فقر قرار دارند باید شیوع غیرمنتظره ویروس کرونا را هم تحمل کنند.    

همانند تحریم‌هایی که در دهه ۱۹۹۰ علیه عراق صدام حسین اعمال شد، رهبری سوریه کمترین صدمه را از اقدامات آمریکا خواهد دید زیرا کنترل منابع را در دست خود دارد. قربانیان واقعی مردم فقیر و بیچاره‌اند که برایشان بهای مواد غذایی از سال گذشته ۲۰۹ برابر شده است. به گفته سازمان خواربار جهانی، بهای یک بسته غذایی نسبت به آغاز بحران سوریه درسال ۲۰۱۱، پنج برابر شده است. 

دستگاه رهبری ترامپ در پس تظاهر ریاکارانه‌اش که می‌گوید هدف کمک به مردم عادی است، برای پیروزی بر روسیه و ایران – دو حامی عمده اسد در جنگ - یک فاجعه انسانی ایجاد می‌کند. جیمز جفری نماینده ویژه آمریکا در سوریه ضمن تایید این هدف می‌گوید سیاست ایالات متحده تبدیل یک «باتلاق» برای روسیه شبیه به ویتنام (سال‌های ۱۹۶۰) برای آمریکا است که به ایالات متحده در سوریه کنترلی نسبی شبیه به آن چه می‌دهد که در ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم داشت. 

چنین اهدافی به گونه‌ای خطرناک غیرواقعی است زیرا هم اکنون نیز اسد، روسیه و ایران در جنگ نظامی در سوریه پیروز شده‌اند، اما خوش‌خیالی آمریکا می‌تواند زندگی میلیون‌ها سوری را نابود کند. در این میان، در حالی که ویروس کرونا همه‌گیر شده و لایحه سزار پایش را محکم می‌کند، اطلاعات دقیق و قابل اتکایی در مورد توانایی یا عدم توانایی ادامه حیات در میان مردم سوریه موجود نیست. دسترسی خبرنگاران به سوریه محدود است و اخبار سوریه هرقدر مصیبت‌بار از فهرست اخبار بین‌المللی افتاده است زیرا همه روی تحولات همه‌گیری کرونا در کشورهایشان تمرکز کرده‌اند. 

یک پرستار در یکی از بزرگ‌ترین بیمارستان‌های سوریه، اطلاعاتی دقیق در مورد این‌که چگونه ترکیب ویروس کرونا و لایحه سزار، مصائبی جدید به سوریه ویران‌شده در نه سال جنگ آورده، به ایندیپندنت داده است. مهند شامی (که نام واقعی او نیست) ۲۸ساله و یکی از کارکنان بیمارستان آموزشی دمشق است. او تصویری دقیق و روشن از کمبودهای فلج‌کننده و افزایش شدید قیمت‌ها و به وخامت گراییدن بحران در پایتخت سوریه و دربیمارستان محل کارش می‌دهد. 

مهند می‌گوید: «جوی مملو از ترس و اضطراب بر بیمارستان حاکم است. همه روزه صدها بیمار عمدتا با عوارض ویروس کرونا به این جا مراجعه می‌کنند، اما بیمارستان پر است.» ساختمان‌های بیمارستان بیش یک‌هزار بیمار را در خود جای داده‌اند. بسیاری از آن‌ها روی تشک در راهروها می‌خوابند. 

او می‌گوید آمار رسمی مقامات در مورد عفونت کرونا احتمالا تنها ۱۰ درصد شاخص واقعی آن است: «روز جمعه ۱۴ اوت وزارت بهداشت تعداد مبتلایان در سوریه را ۷۲ نفر اعلام کرد، اما تنها در بیمارستان ما حدود ۲۰۰ نفر در حیات نزدیک به ساختمان جمع شده بودند که همگی بیمار بوده، حس بویایی و چشایی‌شان را از دست داده بودند، سرفه می‌کردند، تب داشتند و نیازمند اکسیژن بودند.» تجهیزات بیمارستان تنها توانایی آزمایش سه نفر از آن‌ها را داشت که نتیجه هرسه آزمایش مثبت بود. 

افزایش سریع آلودگی با توجه به این‌که تا همین اخیر دولت خطر ویروس کرونا را دست کم انگاشته و در نتیجه مردم برای پرهیز از ابتلا احتیاط چندانی نکرده‌اند، جای شگفتی ندارد. مهند می‌گوید: «همه روزه با اتوبوس یا مینی بوسی سر کار می‌روم که گنجایش آن حداکثر یازده نفر است اما اغلب پانزده نفر را سوار می‌کند و من تنها کسی هستم که ماسک می‌پوشم.» او معمولا ماسک‌ها و مواد ضدعفونی مورد نیازش را از بیمارستان تامین می‌کند اما وقتی این وسائل در دسترس نیست ترجیح می‌دهد در عوض خطر کردن در یک اتوبوس شلوغ، از خانه‌اش تا بیمارستان ۴۵ دقیقه پیاده برود. 

او می‌افزاید: «تعجب می‌کنم چطور تابه حال بیمار نشده‌ام. شاید به خاطر این‌که بیشتر روزها پیاده سر کار می‌روم. عرق می‌کنم که سیستم ایمنی بدنم را  تقویت می‌کند.» سه پزشک و چند پرستار همکارش که دو نفر آن‌ها را می‌شناخته در بیمارستان که با کمبود ماسک روبه‌رو است بر اثر کرونا جان باخته‌اند. «من تنها دست‌هایم را می‌شویم و هر ده دقیقه آب می‌نوشم. تمام روزم در اضطراب می‌گذرد.» 

ظرفیت بیمارستان‌های خصوصی هم پر شده و پمپ‌های اکسیژن و دستگاه‌های تنفسی را باید به طور خصوصی خرید. مهند می‌گوید: «عمه‌ام چهار فرزند دارد. تمام خانواده به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند. اقواممان که در امارات متحده عربی اقامت دارند برایشان پول فرستادند تا بتوانند وسائل مورد نیازشان را بخرند.» او مبلغ ۴۵۰ دلار برای دارو، دستگاه تنفسی و سیلندر اکسیژن هزینه کرده، اما با مشکل دیگری روبه‌رو شده و آن قطع متناوب برق در دمشق است در حالی که کار دستگاه‌های تنفسی نباید متوقف شود.  

همه‌گیری کرونا مردمی را هدف گرفته که پیش از این هم در طول جنگ نه‌ساله و تحریم‌های سختگیرانه و مخرب تضعیف شده بودند. افزون بر آن، اعمال لایحه سزار در تابستان جاری موجب سقوط ارزش برابری پول سوریه نیز شده است. حقوق ماهیانه مهند برابر با ۲۰ دلار آمریکا است که او آن را با دریافت انعام از بیماران برای تزریق و دیگر امور پزشکی دو برابر می‌کند. اما او دیگر نمی‌تواند اجاره آپارتمان دو اتاقه‌اش را که با دو نفر دیگر شریک است بپردازد زیرا صاحبخانه اجاره بها را یک سوم افزایش داده است: «حدود چهار ماه پیش، قبل از لایحه سزار، مواد مصرفی گران بودند اما حالا فرای قدرت خرید من هستند.» او یک کیلو گوجه فرنگی را به ۱۰۰ پوند سوری (۴ سنت) می‌خرید اما از زمان اجرای لایحه سزار بهای آن چهار برابر شده و این در حالی است که کرایه تاکسی سه برابر و اتوبوس دو برابر شده است. برای نان ارزان جیره دولتی وجود دارد اما صف‌های طویلی خارج از نانوایی‌ها بسته می‌شود. 

مهند دولت سوریه را به خاطر تظاهر به عدم افزایش شیوع ویروس کرونا، سرزنش می‌کند که باعث شد مردم بدون استفاده از ماسک صورت در بازارها تجمع کنند. او همچنین می‌بیند که لایجه سزار مردم فقیر را بیشتر به قعر فلاکت فرو می‌برد. 

به گفته سازمان خواربار جهانی تعداد شهروندانی که گرفتار ناامنی غذایی‌اند در شش ماه گذشته از ۱.۴ میلیون به ۹.۳ میلیون نفر افزایش یافته است. به نظر نمی‌رسد لایحه سزار و ویروس کرونا اسد، روسیه و ایران را تضعیف کرده باشد، اما همه شواهد حاکی از آن است که ترکیب این دو معضل مردم عادی سوریه را به یک باتلاق عمیق و مرگبار می‌اندازد.